NRO kent zeventien overzichtsstudies subsidie toe

Met NRO-subsidie gaan 17 overzichtsstudies van start: kortlopende, verkennende studies naar onderwerpen die voor de onderwijspraktijk van belang zijn en waar nog geen actuele overzichtsartikelen van bestaan. Voor het eerst onderscheidde het NRO in deze ronde drie typen overzichtsstudies: wetenschappelijke reviews, thematische overzichtsartikelen en case reports. De laatste twee bieden de mogelijkheid om ook niet-wetenschappelijke bronnen te betrekken in het overzicht van kennis over het onderwijs.

Zeventien overzichtsstudies kunnen van start: kortlopende, verkennende studies naar onderwerpen die voor de onderwijspraktijk van belang zijn en waar nog geen actuele overzichtsartikelen van bestaan. De subsidie is van belang om de opbrengst van onderzoek te vergroten.

Voor het eerst onderscheidde het NRO in deze ronde drie typen overzichtsstudies: naast de vertrouwde wetenschappelijke reviews waren dat thematische overzichtsartikelen en case reports. De laatste twee bieden de mogelijkheid om ook niet-wetenschappelijke bronnen te betrekken in het overzicht van kennis over het onderwijs.
Financiering is afkomstig van de drie programmaraden van het NRO voor fundamenteel-wetenschappelijk, beleidsgericht en praktijkgericht onderwijsonderzoek. In totaal gaat het om 850.000 euro; ieder project krijgt maximaal 50.000 euro toegekend.

U vindt hieronder per type overzichtsstudies de gehonoreerde projecten, alfabetisch gerangschikt op achternaam van de hoofdaanvrager.

Toekenningen voor case reports

Integratie van burgerschap in het curriculum (thema: burgerschap)
Prof. dr. A.B. Dijkstra (UvA) met prof. dr. G.T.M. ten Dam, drs. G. Ledoux (beiden UvA) en drs. H. Nieuwelink (HvA)

Burgerschapsvorming is een wettelijk verankerde taak van het onderwijs. Dit onderzoek geeft meer inzicht in manieren waarop scholen burgerschapsonderwijs kunnen vormgeven. 

• Lesson Study: een effectieve professionaliseringsmethode? (thema: het leren van docenten)
Prof. dr. K. van Veen (RUG) met dr. G. Roorda en dr. S. de Vries (beiden RUG)

In een Lesson Study ontwerpt een team docenten een onderzoeksles op basis van een leerprobleem van leerlingen. De groep observeert deze les en verzamelt gegevens om het leren door leerlingen te verbeteren. Dit case report richt zich op de bruikbaarheid en effectiviteit van Lesson Study in Nederlandse context.

Toekenningen voor thematische overzichtsartikelen

Doelgericht professionaliseren: formatieve toetscompetenties met effect (thema: toetscompetenties)
Dr. J.T.M. Gulikers (WUR) met dr. L.K.J. Baartman (HU)

Het effect van formatief toetsen staat of valt met de toetscompetenties van de docent. Deze studie onderzoekt de relatie tussen toetscompetenties van docenten, formatieve toetspraktijken en de effecten op het leren van studenten.

Relatie kwaliteit onderwijs en onderwijsbestuur in po en vo in internationaal perspectief (thema: internationale vergelijking aansturing en bestel)
Dr. M.E. Honingh (RU) met prof. dr. S. van Thiel en dhr. J. Van Kan MSc (beiden RU)

De kwaliteit van besturen zou bijdragen aan onderwijskwaliteit. Sluitend wetenschappelijk bewijs ontbreekt. Deze literatuurstudie beantwoordt de vraag welke compositiekenmerken en gedragsaspecten van besturen de onderwijskwaliteit beïnvloeden.

• Overgang van primair naar voortgezet onderwijs in internationaal perspectief (thema: internationale vergelijking overgangen en aansluitingen)
Dr. M.C.J.L. Opdenakker (RUG) met dr. H. Korpershoek en drs. H.M. Naayer (beiden RUG)

Deze internationale literatuurstudie gaat in op de kenmerken van negen verschillende nationale onderwijsstelsels in relatie tot schoolloopbanen en de ontwikkeling van leerlingen rondom de overgang van po naar vo.

• Onderzoek in academische opleidingsscholen (thema: academische opleidingsscholen)
Dr. A.A. Ros (Fontys Hogeschool Eindhoven) met drs. J. van der Steen (HAN) en dr. M.C.L. Timmermans (Avans Hogeschool Breda)

Deze thematische studie geeft een overall beeld van praktijkonderzoek binnen de academische opleidingsscholen. Hoe verhoudt onderzoek in de academische opleidingsscholen zich tot de opbrengsten voor schoolontwikkeling?

Toekenningen voor wetenschappelijke reviews

Sociale media in de klas: vloek of zegen? (vrij onderwerp)
Dr. A.A.J. van den Beemt (TUE) met dr. ir. ing. A.J. Marée en dr. M. Thurlings (allen TUE)

Deze review gaat in op de spanning tussen didactisch gebruik van sociale media en de verleidelijke afleiding van deze technologie in de klas. Doel is een synthese van condities en effecten die relevant zijn voor een weloverwogen inzet van sociale media en bijbehorende leraarprofessionalisering.

Rol van schoolinterne en schoolexterne netwerken in verloop vernieuwing (thema: beklijven van innovaties)
Prof. dr. F.P. Geijsel (UvA) met dr. L. Gaikhorst en dr. V. März (beiden UvA)

Onderwijsvernieuwingen kunnen heel verschillend uitpakken in scholen. Wanneer beklijven opbrengsten? Deze studie richt zich op de rol van interacties in de school, tussen schoolleden, en interacties met het organisatorisch veld.

• Carrièrebewust bevorderen van effectief leraargedrag (thema: leraren en lerarenbeleid)
Dr. M. Helms-Lorenz (RUG) met drs. D.W. Maandag (RUG)

In diverse ontwikkelingsfasen van hun carrière krijgen leraren te maken met professionaliseringsinterventies. Deze review laat zien wat bekend is over de effectiviteit van deze interventies.

Vakdidactische ontwikkeling van bèta-docenten voor effectieve onderwijspraktijken (thema: leraren en lerarenbeleid)
Dr. ir. F.J.J.M. Janssen (UL) met prof. dr. J.H. van Driel (UL)

Docenten moeten over de juiste kennis en vaardigheden beschikken om leerlingen effectief te laten leren in de natuurwetenschappen. Deze review reconstrueert de ontwikkeling van beta-docenten ten aanzien van effectieve onderwijspraktijken.

Hoe kunnen leraren samenwerkend leren begeleiden? (thema: leraren en lerarenbeleid)
Dr. J.J.H.M. Janssen (UU) met mw. A. van Leeuwen MSc (UU)

Samenwerkend leren is een effectieve onderwijsstrategie die bijvoorbeeld de leerprestaties van leerlingen bevordert. Deze studie vat samen welke rollen leraren innemen als zij samenwerkend leren begeleiden en wat het effect is van deze begeleiding op samenwerking tussen leerlingen.

Het effect van studentgecentreerde leeromgevingen op de motivatie en intentie tot levenslang leren (vrij onderwerp)
Prof. dr. S.M.M. Loyens (University College Roosevelt) met prof. dr. R.M.J.P. Rikers (University College Roosevelt)

Deze studie onderzoekt het effect van studentgecentreerde leermethodes, zoals probleemgestuurd, projectgestuurd, casusgericht onderwijs en onderzoekend leren, op de motivatie en intentie tot levenslang leren.

Pedagogisch-didactische aspecten van werkplekleren in het beroepsonderwijs (thema: binnenschools en buitenschools leren)
Prof. dr. A.F.M. Nieuwenhuis (HAN) met ir. A. Hoeve en drs. H. van Vlokhoven (beiden HAN)

Werkplekleren is een belangrijk onderdeel van het curriculum in het beroepsonderwijs. Deze review geeft een overzicht van empirisch onderzoek naar vormgeving van werkplekleren en de directe effecten van leerwerktrajecten.

Adaptiviteit in onderwijsinteractie (vrij onderwerp)
Dr. J.E. van de Pol (UU) met mw. H.J.M. Pennings MSc (UU) en dr. H.W. Steenbeek (RUG)

Wat houdt adaptiviteit in het onderwijs in en in hoeverre is het effectief? Deze overzichtsstudie geeft een overkoepelend theoretisch en evidence-based raamwerk van verschillende concepten van adaptiviteit in de onderwijsinteractie.

Condities voor effectief onderwijs in leesstrategieën (vrij onderwerp)
Prof. dr. P.J.C. Sleegers (UT) met dr. A.J.S. van Gelderen (Hogeschool Rotterdam) en mw. M. Okkinga MSc (UT)

Veel leerlingen in Nederland en andere landen kampen met problemen bij het begrijpen van teksten. Deze studie beantwoordt de vraag: wat zijn de condities waaronder leesstrategieën effectief zijn in het bevorderen van begrijpend lezen?

Bevordering van leesmotivatie: interventies en effectiviteit (vrij onderwerp)
Dr. R.C.M. van Steensel (EUR) met prof. dr. L. Arends (EUR)

Leesvaardigheid is fundamenteel voor succes op school en op de arbeidsmarkt. Dit project omvat een systematische review en meta-analyse van onderzoek naar leesmotivatiebevordering. Welke interventies zijn er en wat zijn de effecten?

De rol van onderwijs in de identiteitsontwikkeling van leerlingen (vrij onderwerp)
Prof. dr. M.L.L. Volman (UvA) met dr. A.M.G. Poorthuis (UvA)

Deze overzichtsstudie laat zien hoe scholen en leraren in het voortgezet onderwijs, via curriculum en pedagogisch-didactisch handelen, (kunnen) bijdragen aan de identiteitsontwikkeling van leerlingen.