Onderzoeksresultaten

Specialistisch opgeleide mbo-vakmensen hebben de beste baankansen en aantrekkelijk werk. Deze onverwachte bevinding blijkt uit onderzoek door een consortium bestaande uit ROA, AMCIS, Kohnstamm Instituut en ecbo. Zij brachten in kaart aan welk type vakmanschap van middelbaar opgeleiden behoefte is op de arbeidsmarkt, en wat dit betekent voor de inrichting van het mbo.

Het is mogelijk om met Goal Attainment Scaling (GAS) de vooruitgang van leerlingen met een individuele leerlijn te evalueren. Dat is de belangrijkste uitkomst van het praktijkgerichte onderzoeksproject ´GAS Geven: Doelgericht werken aan taal en lezen in Passend Onderwijs´ van het Expertisecentrum Nederlands.

Scholen en leraren kunnen jongeren in hun identiteitsontwikkeling ondersteunen, zo blijkt uit een overzichtsstudie van de afdeling Onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam. Hoewel de gevonden studies kleinschalig waren en er dus geen harde conclusies kunnen worden getrokken, wijzen de bevindingen wel een bepaalde richting op, zegt onderzoeker Monique Verhoeven. Zo kunnen scholen leerlingen laten kennismaken met nieuwe identiteiten, hun nieuwe rolmodellen aanreiken en hen laten reflecteren op hun eigen gedachten en gevoelens.

Er wordt veel van formatief toetsen verwacht. Maar het blijkt vaak nog moeilijk in te zetten. “Het beste kan de docent heel klein beginnen in zijn eigen lespraktijk met zijn eigen leerlingen”, zeggen onderzoekers Judith Gulikers en Liesbeth Baartman, die in de literatuur zochten naar formatief evalueren in de praktijk. Docenten hebben vakinhoudelijke kennis, inzicht in learning progressions en een vakdidactisch handelingsrepertoire nodig.

Met Lesson Study doen leraren (vak)didactische en pedagogische kennis en inzichten op, zo wijst een onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen uit. Daarnaast vinden leraren het prettig om ervaringen met collega’s te kunnen delen en hebben ze meer plezier in het werk. Ook begrijpen leraren beter hoe leerlingen denken, en profiteren leerlingen mede van deze nieuwe professionaliseringsaanpak.

Met het dreigende lerarentekort is goede scholing en begeleiding van beginnende én ervaren leraren van belang om de kwaliteit van het onderwijs op peil te houden. Effectieve professionalisering leidt er bovendien toe dat leraren behouden blijven voor het onderwijs. Uit een review (literatuurstudie) door de Rijksuniversiteit Groningen blijkt dat effectieve scholing wel aan een aantal kenmerken moet voldoen.

De meerderheid van de mbo-instellingen heeft de implementatie van de beleidswijzigingen goed voorbereid en ondervindt weinig problemen in de uitvoering. Bij het bestuur en management is het draagvlak hiervoor echter groter dan bij docenten en studenten. “Dit zijn slechts twee van de vele veranderingen in het onderwijs”, zegt Maarten Wolbers van KBA Nijmegen. “We zien een zekere verandermoeheid ontstaan.”

Voor de Evaluatie Passend Onderwijs zijn nieuwe onderzoeksresultaten opgeleverd. Ze geven inzicht in uiteenlopende aspecten van de invoering van passend onderwijs, zoals onder meer de ervaringen van directeuren van de samenwerkingsverbanden en de ervaren bureaucratie in de school.

We weten nog te weinig over de organisatie van werkplekleren in vmbo, mbo en hbo. Dat stelt het Kenniscentrum Kwaliteit van Leren van de HAN na een systematische analyse van zo’n 4.000 onderzoekartikelen uit de periode 2005-2015.

Professionalisering van schoolleiders heeft veel effect op de schoolleider zelf. Daarnaast versterkt professionalisering de schoolvernieuwing. Ook kan scholing helpen het schoolklimaat te verbeteren. Of er effecten zijn op de kwaliteit van onderwijs is nauwelijks onderzocht.

In Nederland hebben we hoge verwachtingen van schoolbesturen om onderwijskwaliteit te verbeteren. Veel onderwijsbeleid leunt op het functioneren van besturen. Maar of en hoe besturen invloed kunnen uitoefenen op onderwijskwaliteit, daarover is weinig bekend, zo blijkt uit een systematische literatuurstudie van de Radboud Universiteit Nijmegen. Onderzoeker Marlies Honingh zocht in internationale studies naar de relatie tussen schoolbesturen en onderwijskwaliteit.

De Inspectie van het Onderwijs publiceerde op 31 mei 2017 als onderdeel van Peil.Onderwijs het peilingsonderzoek Natuur en Techniek. Peil.Natuur en Techniek geeft inzicht in het aanbod van basisscholen, de prestaties van leerlingen in groep 8 en de trends ten opzichte van de vorige peilingen in 2008 en 2010. Het biedt tal van aanknopingspunten voor een brede dialoog over de inhoud, kwaliteit en het niveau van het onderwijs in Natuur en techniek.

Het maatschappelijk aanzien van de leraar in het basis- en het voortgezet onderwijs is achteruit gegaan, vooral in de laatste tien jaar. De leraar basisonderwijs heeft beduidend minder aanzien dan de collega’s in het voortgezet onderwijs. Dat verklaart wellicht hun lagere loon en de halvering van het aantal aanmeldingen bij de pabo. Het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) en Ecorys deden onderzoek naar de status en het imago van de leraar.

De impact van passend onderwijs is groter dan de meeste mbo’s in 2014 hadden voorzien. Toen verwachtten de meeste instellingen nog dat het slechts tot beperkte veranderingen zou leiden. Dat constateert het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt Nijmegen na de balans van twee jaar passend onderwijs in het mbo te hebben opgemaakt.