Welke instructie en begeleiding in begrijpend lezen is het effectiefst voor leerlingen met een Autisme Spectrum Stoornis?

  • Gepubliceerd:

Leerlingen met een Autisme Spectrum Stoornis hebben vaak problemen bij begrijpend lezen. Wat die leerlingen kan helpen zijn graphic organizers, ondersteuning in verwijswoorden, vragen beantwoorden, groepswerk en directe instructie. Aangezien de populatie leerlingen met een Autisme Spectrum Stoornis zeer divers is, zijn er geen algemeen geldende uitspraken te doen over effectieve instructie en begeleiding.

lezen

Leerlingen met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) kunnen doorgaans goed decoderen (technisch lezen), maar ondervinden vaak problemen bij begrijpend lezen. Ze zijn geneigd zich te richten op details en op losse woorden. Een zwak geheugen bemoeilijkt bovendien het verbinden van zinnen tot een logisch samenhangend geheel. Verder maken ze doorgaans onvoldoende gebruik van hun voorkennis. Verhalende teksten zijn extra lastig, omdat ze zich dan moeten inleven in de gevoelens en handelingen van de personages. Dat is iets waar leerlingen met ASS vaak moeite mee hebben.

Effectieve instructie en begeleiding

Er zijn verschillende effectieve interventies voor begrijpend lezen bij leerlingen met ASS bekend. Dat zijn het gebruik van graphic organizers, instructie en ondersteuning bij verwijswoorden, vragen beantwoorden, coöperatief leren en tutorlezen, en directe instructie.

Graphic organizers

Graphic organizers zijn visuele hulpmiddelen die tekstverbanden en tekststructuur in beeld brengen. Het gebruik hiervan is een zeer effectieve instructiemethode voor leerlingen met ASS. De leerlingen blijken bovendien in staat om ook op niet geoefende tekst(delen) de graphic organizers goed toe te passen.

Instructie en ondersteuning verwijswoorden

Met instructie en ondersteuning bij verwijswoorden leren leerlingen om relevante antecedenten te herkennen in een tekst. Ze leren bijvoorbeeld om voornaamwoorden (betrekkelijke voornaamwoorden, aanwijzende voornaamwoorden, etc.) te koppelen aan zelfstandig naamwoorden die eraan voorafgingen in de tekst. Deze strategie-instructie en ondersteuning is effectief voor leerlingen met ASS. Ze zijn in staat om de aangeleerde strategieën zelfstandig toe te passen en zo hun leesbegrip te verbeteren.

Vragen beantwoorden

Vragen beantwoorden bij een tekst is een andere vorm van strategie-instructie en ondersteuning die kansrijk is. Dit is, evenals verwijswoorden correct interpreteren, een zelfsturende strategie die leerlingen met ASS zichzelf kunnen aanleren.

Coöperatief leren en tutorlezen

Coöperatieve leergroepjes en tutorlezen zijn eveneens effectieve instructiemethodes voor leerlingen met ASS. Al is hier wel een kanttekening op zijn plaats. De uitkomsten van verschillende studies zijn niet eenduidig. Daarnaast beletten de opzet van de studies en het geringe aantal deelnemers om hier algemene uitspraken over te doen.

Directe instructie

Expliciete directe instructie lijkt effectief, maar is nog te weinig onderzocht om algemeen geldende conclusies te trekken.

Maatwerk noodzakelijk

Leerlingen met ASS kunnen profiteren van leesinterventies die zijn ontwikkeld voor zwakke lezers zonder ontwikkelingsstoornis. Het is echter wel belangrijk dat leerkrachten zich daarbij richten op de specifieke problemen van leerlingen met ASS, zoals problemen met verwijswoorden en met het integreren van tekstdelen tot een globaal samenhangend beeld. Gezien de heterogeniteit van de doelgroep is maatwerk noodzakelijk.

Meer weten?

Lees het volledige rapport opgesteld als antwoord op deze vraag, inclusief geraadpleegde bronnen.

Dit antwoord is tot stand gekomen met dank aan Martine Gijsel (kennismakelaar Kennisrotonde).


Ga je het antwoord gebruiken in het onderwijs?
Wat vind je van de leesbaarheid van het antwoord?

Privacyverklaring

Wij gaan zorgvuldig om met persoonsgegevens. Lees hierover meer in onze privacyverklaring.