Is NT2-onderwijs in het sbo of so gebaat bij een aangepaste aanpak in vergelijking met het reguliere basisonderwijs?

  • Gepubliceerd:

NT2-onderwijs aan leerlingen in het s(b)o vraagt niet per se om een andere aanpak of aangepaste doelstellingen. S(b)o leerlingen zijn net als leerlingen in het regulier onderwijs in staat om een tweede taal te verwerven, indien er randvoorwaarden zijn, zoals extra tijd en herhaling. Daarbij is het belangrijk dat leerkrachten expertise opdoen of bundelen in het aanleren van een tweede taal en kennis nemen van de culturele achtergrond van de leerling.

Leerkrachten moeten over een ‘culturele sensitiviteit’ beschikken, door open te staan voor andere culturen en hier kennis van te hebben. Dat geldt zowel voor het regulier onderwijs als het s(b)o. En zij moeten in staat zijn te communiceren met leerlingen met verschillende achtergronden. Een leerkracht die cultureel sensitief is, is vaak goed in staat om het onderwijs af te stemmen op de achtergrondkennis en persoonlijke ervaringen van leerlingen. Deze verbinding is erg belangrijk voor het slagen van NT2-onderwijs.

Een aantal elementen binnen NT2-onderwijs is relevant voor de leerwinst van de leerling, zoals extra tijdsinvestering. Bijvoorbeeld in subgroepjes werken aan verschillende taalvaardigheden en extra uitleg aan laag taalvaardige allochtone leerlingen blijken ertoe te doen. Meer en uitgebreidere instructie aan deze leerlingen is tevens effectief. Denk aan expliciete instructie in fonemisch bewustzijn (het besef dat woorden uit klanken zijn opgebouwd), vocabulaire en begrip. Wanneer deze intensieve instructies over een langere periode structureel worden ingezet, levert dat een grotere leerwinst op.

NT2-onderwijs aan s(b)o leerlingen

NT2 leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs stellen de leerkracht voor een dubbele uitdaging; deze leerlingen hebben ondersteuning nodig in het leren van de Nederlandse taal en tegelijkertijd hebben zij ook de juiste ondersteuning nodig bij de gedrags- of leerproblemen.

Het is een veelvoorkomend misverstand dat leerlingen in het speciaal onderwijs geen twee talen zouden kunnen of moeten leren. Leerlingen in het speciaal onderwijs met bijvoorbeeld Downsyndroom, ASS-problematiek of leerproblemen zijn wel degelijk in staat tot tweetaligheid. Het leren van een tweede taal gaat ook niet ten koste van de ontwikkeling van deze leerlingen bij hun eerste taal. Sterker nog, leerlingen profiteren mogelijk zelfs op cognitief vlak van het leren van twee talen. Een thuistaal anders dan de voertaal op school vormt voor leerlingen niet direct een risico op lagere schoolprestaties. Het is daarom ook niet direct nodig om doelstellingen bij deze leerlingen te verlagen.

Extra aandacht

Wel vraagt deze doelgroep om extra aandacht en ondersteuning bij het verwerven van een tweede taal. Zij hebben immers een dubbele ondersteuningsbehoefte. Leraren moeten in staat zijn om een leeromgeving te creëren die recht doet aan de culturele-, linguïstische- en onderwijsbehoeften van de leerling. Dit is geen eenvoudige taak en het is essentieel dat leerkrachten hier tijdens hun opleiding op worden voorbereid. Of leraren moeten hun expertise bundelen met leerkrachten die ervaring hebben met het aanleren van een tweede taal aan leerlingen.

Herhaling is een belangrijke component in het taalonderwijs aan zowel leerlingen met als leerlingen zonder extra ondersteuningsbehoefte. Dit is in lijn met het belang van extra tijdsinvestering. Wanneer teksten meerdere malen worden herhaald, gaan de leerlingprestaties omhoog.

Tips voor in de klas

Aanbevelingen en tips voor het geven van NT2-onderwijs aan s(b)o leerlingen:

  • biedt visuele en grafische ondersteuning aan
  • geef zowel auditieve als geschreven instructies
  • biedt de leerlingen extra tijd
  • verduidelijk tussenstappen en instructies
  • werk samen in groepen leerlingen met hetzelfde taalniveau voor interactie met leeftijdgenoten.

Meer weten?

Lees ook het volledige rapport geformuleerd als antwoord op de vraag, inclusief geraadpleegde bronnen.

Dit antwoord is tot stand gekomen met dank aan Anne Luc van der Vegt (kennismakelaar Kennisrotonde) en Rianne Exalto (Oberon).


Ga je het antwoord gebruiken in het onderwijs?
Wat vind je van de leesbaarheid van het antwoord?

Privacyverklaring

Wij gaan zorgvuldig om met persoonsgegevens. Lees hierover meer in onze privacyverklaring.

Gerelateerde vragen

  • Wat zijn effectieve methoden om (migranten)kinderen in het basisonderwijs Nederlands als tweede taal aan te leren? En welke ict-middelen kunnen daarbij helpen?

    Gelijke kansen algemeen | Multiculturaliteit | NT2 | Digitale leermiddelen en lesmateriaal | ICT in het onderwijs | Taal algemeen | Taal algemeen | po

    Leerkrachten en ouders kunnen leerlingen die Nederlands als tweede taal leren (NT2) helpen door de ontwikkeling van hun woordenschat in zowel de eerste als tweede taal te ondersteunen. Geanimeerde prentenboeken en digitale taalspelletjes blijken goed te kunnen helpen bij de ontwikkeling van lees- en taalvaardigheden van NT2 leerlingen. Belangrijke criteria bij de keuze van een digitaal leermiddel zijn de motiverende werking, de kwaliteit van het programma en de inhoudelijke aansluiting tussen verschillende informatiebronnen (verbale en non-verbale elementen).

    Lees meer

  • Hoe stimuleer je effectief de taalontwikkeling van kinderen die Nederlands als tweede taal (NT2) spreken?

    Gelijke kansen algemeen | Multiculturaliteit | NT2 | Taal algemeen

    Er bestaat niet één effectieve methode of techniek om de taalontwikkeling van NT2-kinderen te stimuleren. Taalontwikkeling hangt eerder samen met de leeromgeving en met de interactie in de klas. Een krachtige, taakgerichte leeromgeving is belangrijk. Er moet sprake zijn van een veilig en positief klimaat, van betekenisvolle en functionele taken en van ondersteuning door productieve interactie. Ook leren buiten de school is van belang.

    Lees meer