Welke interventies stimuleren de leesontwikkeling van goede technische lezers in groep 3-5?

  • Gepubliceerd:

Om getalenteerde lezers uit te dagen en te stimuleren in hun leesontwikkeling is een op maat gemaakt, uitdagend leesprogramma nodig. Die lezers hebben behoefte aan materialen waarmee ze hun vaardigheden voor leesbegrip kunnen verdiepen en een variëteit aan teksten van verschillende genres leren waarderen. Verder hebben ze baat bij ontwikkeling en aanmoediging voor kritisch lezen en creatief lezen. Het op hun niveau bevorderen van leesmotivatie en –plezier verdient aparte aandacht. De leerkracht speelt in dat alles een belangrijke rol.

Getalenteerde lezers lezen en begrijpen teksten op een niveau dat twee of meer leerjaren boven hun huidige leerjaar ligt. Een kind dat halverwege groep 3 teksten op AVI M5 leest en begrijpt, is een getalenteerde lezer. Daarnaast liggen getalenteerde lezers voor in de ontwikkeling van intellectuele en taalvaardigheden. Ze lezen gemakkelijk, graag, snel en met een hoge mate van begrip. Ze onderzoeken, ontdekken, fantaseren, maken inferenties en zijn gepassioneerd tijdens het lezen. Voorts zijn die kinderen verbaal sterk, vaak goed in creatief schrijven, literatuuranalyse, mondelinge communicatie, kritisch lezen en creatief lezen.

Leesinstructie

Het is een misvatting dat getalenteerde lezers geen aansturing nodig hebben. De leerkracht speelt juist een bepalende rol in hun leesontwikkeling. Hij zorgt voor geschikte leesprogramma’s die aansluiten bij hun behoeften. In de eerste plaats is het nodig om het leesniveau en de interesses van getalenteerde lezers vast te stellen en leerlingen zo op maat te bedienen. Voor een optimale ontwikkeling hebben getalenteerde lezers baat bij homogene groepering die flexibel is op basis van leesniveau en interesses. Leerjaaroverstijgend groeperen kan hierbij een uitkomst zijn. Getalenteerde lezers kunnen een leestraject versneld doorlopen door een aangepaste samenstelling van het leescurriculum, door leesmaterialen op een hoger niveau dan het chronologische leerjaar aan te bieden, en door leerlingen in een sneller tempo te laten werken.

Bij het samenstellen van de leerstof worden onderdelen die getalenteerde lezers al beheersen weggelaten en kunnen voor hen relevante onderdelen worden toegevoegd. Versnelling en verrijking zal gebaseerd zijn op de competenties en de interesses van de leerlingen en gericht op uitbreiding en verbreding van hun leesactiviteiten. Zo zouden leerlingen bijvoorbeeld kunnen discussiëren over teksten die ze zelf hebben uitgekozen of die aan hen zijn toegewezen. Goede leesmaterialen zijn uitdagend qua woordenschat, thema’s en concepten. Dat maakt het voor leerlingen mogelijk om tot een diep(er) begrip van de aangeboden tekst te komen, om creatief te lezen en te denken of om kritisch te lezen.

Daarnaast is een raamwerk ontwikkeld, de SEM-R, waarin het leesonderwijs aan getalenteerde leerlingen wordt gefaseerd. Deze aanpak bestaat uit drie fasen, met als eerste blootstelling aan enerverende leesstof van hoge kwaliteit. Hier leest de leerkracht voor en stelt hogere-orde denkvragen. De volgende fase betreft een training in en discussie over ondersteund onafhankelijk lezen, met één-op-één uitleg van de leerkracht over leesstrategieën. Vervolgens staan verschillende interesse- en keuzecomponenten centraal, waaronder tekstgenrestudies, creatief denken, onderzoekscentra, buddy lezen, literatuurcirkels, creatief en informatief schrijven, internet- en bibliotheekonderzoek, en zelfstandig onderzoek. Vooral deze laatste fase stelt getalenteerde lezers in de gelegenheid om zelfstandig, zelfgekozen leesmaterialen te lezen. Verrijkingsstrategieën verhogen de leesmotivatie en dat is de sleutel om leerlingen méér te laten lezen, plus een grotere variëteit aan leesmaterialen. Bij dit alles is de leerkracht onmisbaar; gedifferentieerd leesonderwijs valt of staat met leerkrachtvaardigheden om in te spelen op de verschillende behoeften van leerlingen.

Meer weten?

Dit antwoord is tot stand gekomen met dank aan Astrid Kraal (CED Groep) en José van der Hoeven (kennismakelaar Kennisrotonde).


Ga je het antwoord gebruiken in het onderwijs?
Wat vind je van de leesbaarheid van het antwoord?

Privacyverklaring

Wij gaan zorgvuldig om met persoonsgegevens. Lees hierover meer in onze privacyverklaring.

Gerelateerde vragen

  • Wat is het verband tussen de kwaliteit van het technisch leesonderwijs in het primair onderwijs en laaggeletterdheid?

    Leesonderwijs | Leesonderwijs | Taal algemeen | Leesonderwijs | Taal algemeen | po

    Gerichte interventies kunnen bij leerlingen van vier tot acht jaar voor een betere leesvaardigheid zorgen. Vooral de didactiek en methoden, de leerkracht en de leeromgeving dragen bij aan het behalen van betere leesprestaties. Maar het precieze effect van (technisch) leesonderwijs is niet duidelijk, want ook kenmerken van leerlingen, hun thuissituatie en de school hebben invloed. Van laaggeletterdheid is feitelijk pas sprake als iemand geen initieel onderwijs meer volgt waar diegene zijn taalvaardigheidsniveau kan verhogen. Mede daardoor is een eenduidig verband tussen (technisch) leesonderwijs en de mate van geletterdheid niet vast te stellen.

    Lees meer