Welke invloed heeft overleg met klasgenoten bij het zelfstandig verwerken van rekeninstructie op het leren oplossen van rekenproblemen?

  • Gepubliceerd:

De effectiviteit van zelfstandige verwerking van rekeninstructie door leerlingen ligt vooral in de kwaliteit van de daaraan voorafgaande instructie en de begeleide inoefening. Elkaar vragen mogen stellen, lijkt voor leerlingen geen kwaad te kunnen. Het helpt misschien juist om hun aandacht bij de taak te houden.

Zelfstandig werken betekent hier dat de leerling de leerstof zelfstandig verwerkt na expliciete directe instructie door de leraar. Doel van de zelfstandige verwerking is automatisering van vaardigheden. Automatisering is belangrijk, omdat je daarmee het werkgeheugen minimaal belast en meer aandacht kunt besteden aan begrip en toepassing. Het oplossen van rekenkundige problemen wordt gemakkelijker als de basisvaardigheden, zoals optellen en vermenigvuldigen geautomatiseerd zijn. Alleen door heel veel te oefenen kun je vaardigheden automatiseren.

Kwaliteit van de instructie en begeleide inoefening

De effectiviteit van de individuele verwerking door de leerling hangt vooral af van de kwaliteit van de instructie en de begeleide inoefening die daaraan voorafgaan. Als leerlingen de leerstof niet goed beheersen, maken ze namelijk fouten. En zonder correctie, automatiseren ze de fouten. Succesvolle leraren besteden relatief veel tijd aan de instructie en begeleide inoefening, en minder aan de zelfstandige verwerking. Die leraren presenteren niet te veel nieuw materiaal tegelijkertijd en in kleine stukjes. Ze controleren regelmatig of de leerlingen het onderdeel begrijpen en leggen waar nodig opnieuw uit. Na instructie besteden succesvolle leraren ook veel tijd aan de begeleide inoefening om het geleerde goed in het langetermijngeheugen te krijgen. Ze stellen vragen, gaan na of leerlingen de stof goed begrepen hebben en oefenen met de leerlingen.

Zelfstandig verwerken

Bij het zelfstandig verwerken is de tijd die de leerling met aandacht aan het schoolwerk besteedt een belangrijke voorspeller voor succes. Leerlingen verliezen snel de aandacht bij zelfstandig werken en al helemaal als ze de stof onvoldoende beheersen. Leerlingen zijn meer betrokken als leraren tijdens het zelfstandig werken rondlopen en het werk van leerlingen bekijken en begeleiden. Een contact van maximaal dertig seconden per leerling is voldoende. Als het contact langer duurt, bijvoorbeeld voor meer uitleg, dan is dat een teken dat de instructie vooraf onvoldoende was.

Of samenwerken tijdens het zelfstandig verwerken van rekeninstructie leerlingen gemakzuchtig maakt, valt niet met zekerheid te zeggen. Wel zijn er aanwijzingen dat ‘elkaar vragen mogen stellen’ de betrokkenheid bij de taak kan vergroten en zo een positief effect kan hebben op het zelfstandig verwerken. Leerlingen lijken meer betrokken te zijn bij de taak als ze samenwerken; meer dan wanneer ze alleen werken.

Samenwerken kan de betrokkenheid van leerlingen bij het zelfstandig werken dus vergroten. Daarnaast kan er een leereffect uitgaan van het uitleggen of uitgelegd krijgen zelf. Risico’s zijn er ook. Er is een kans dat leerlingen elkaar op het verkeerde spoor zetten of elkaar afleiden. Het is daarom belangrijk goede hulpregels vast te stellen en te controleren of leerlingen elkaar de stof goed uitleggen. Zo kunnen leerlingen blijvend de instructie op een goede manier automatiseren.

Meer weten?

Lees het volledige rapport opgesteld als antwoord op deze vraag, inclusief geraadpleegde bronnen.

Dit antwoord is tot stand gekomen met dank aan Melissa van Amerongen (kennismakelaar Kennisrotonde). Zij heeft hiertoe Paul Kirschner (Open Universiteit) geconsulteerd.


Ga je het antwoord gebruiken in het onderwijs?
Wat vind je van de leesbaarheid van het antwoord?

Privacyverklaring

Wij gaan zorgvuldig om met persoonsgegevens. Lees hierover meer in onze privacyverklaring.

Gerelateerde vragen

  • Dragen zelfwerkzaamheid en groepswerk in rekenonderwijs bij aan een abstract rekenniveau in groep 3-5?

    Rekenen | Rekenen | po

    De ontwikkeling van rekenvaardigheid en inzicht staan bij rekenen centraal. Daarbij is rekenvaardigheid een voorwaarde om inzicht te ontwikkelen. Niet bekend is echter hoe het behalen van beheersingsniveaus in rekenen en rekendidactiek samenhangen. Dus de vraag is niet direct te beantwoorden. Er zijn wel factoren die de rekenontwikkeling kunnen stimuleren. Bijvoorbeeld gelegenheid creëren om te leren, instructie op maat, uitdagingen bieden en een focus op wiskundig probleemoplossen. Daarbij lijkt didactische ondersteuning, zoals het aanbieden van opgaven met beelden, goed te werken.

    Lees meer